ယူအက်စ်သွား တောလား - ၂၄

၂၀၁၆ အောက်တိုဘာ ၂၉  စနေနေ့မှာတော့  Beatiful gardens, historic mansions & fall foliage လမ်းလျှောက်ကြည့်ဖို့အတွက် နယူးဂျာဆီပြည်နယ် summit မြို့လေးဆီ ဂျွှန်လမ်းလျှောက်အဖွဲ့နဲ့ သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ နယူးယောက် penn station ကနေ ၁၁ နာရီ ၁၁ မိနစ်ထွက်တဲ့ Morris - Essex line NJ Transit ရထားစီးရင် Summit ကို ၁၂ နာရီ ၇ မိနစ်မှာ ရောက်ပါတယ်။ ကိုယ်တို့ကတော့ နယူးယောက်ကနေ တဘူတာမြောက် အိမ်နားက Broad Street ဘူတာကို ၁၅ မိနစ်လောက် လမ်းလျှောက်ပြီး ၉  နာရီ ၂၀ မိနစ်မှာ ရောက်လာတဲ့ ရထားကို တက်စီး။ ဒီရထားက နှစ်ထပ်ရထား အပေါ်ထပ်ကိုတက် East Orange ၊ Orange ၊  Highland ၊ Mountain ၊  South Orange ၊ Maple Wood Milburn ၊ Short Hills ဘူတာကို ကျော်လွန်ပြီးတော့မှ Summit ဘူတာကို ရောက်ပါတယ်။ လမ်းတလျှောက် သစ်ပင်တွေက အဝါရောင်၊ အနီရောင်၊ တောင်ကုန်းပေါ်က အိမ်လှလှလေးတွေနဲ့ ရှုခင်းအင်မတန်လှတယ်။ ငါတို့တော့ ရထားပေါ် တက်ပြီဟေ့ ကြည့်ရတာ ငါတို့ရထားတစီးတည်းနေမှာ၊ အတွဲနံပါတ်ကို မတ်ဆေ့ပို့လိုက်တော့ သူလည်း အဲဒီအတွဲနံပါတ်မှာတဲ့။ ငါက အပေါ်ထပ်မှာ သူလည်း အပေါ်ထပ်မှာတဲ့ ရထားတွဲကို လှည့်ပတ်ကြည့်လိုက်တော့ ဝိုင်းကိုတွေ့တယ်။ ဝိုင်းနဲ့မတွေ့တာ အတော်ကြာပြီ ၃ လကျော်လောက်တောင်ရှိပြီ။  ညွှန်ထားတဲ့အတိုင်း ဘူတာတဖက်ခြမ်းက စတားဘာ့ခ်ဆိုင်ရှေ့မှာ လူအုပ်ကြီးကို တွေ့တယ်။ ဂျွှန်ကို နှုတ်ဆက် မကြီးနဲ့ မိတ်ဆက်ပေး တိုးဂိုက်ခ ၂ ကျပ်ပေး။ အသိဘယ်သူတွေများ ပါလဲလို့ကြည့်တော့ ဘော့ဆိုတဲ့ အန်ကယ်ကြီး၊ မော်ဒယ်လုပ်ခဲ့ဖူးတယ်လို့ပြောတဲ့ ပြင်သစ်သူနဲ့တူနဲ့ အရပ်ရှည်ရှည် ဘော်ဒီလှလှ နှုတ်ခမ်းနီနဲ့ လှပနေဆဲ နုပျိုတက်ကြွနေတဲ့ အန်တီကြီး၊ ၄ ယောက်လောက်ကို သိတယ်။

အမေရိကန်သမ္မတလောင်း အကြိတ်အနယ် မဲဆွယ်နေကြချိန်ဆိုတော့ ဘယ်သူ့ကို မဲပေးမှာလဲလို့ ဘော့ကိုမေးတော့ သူက ရီပါပလင်ကန် ဒါပေမဲ့ ဒီမိုကရက်ပါတီက ရွှေးချယ်ထားတဲ့သူကို မဲပေးမှာပါတဲ့။ သူတို့ရီပါပလင်ကန်ပါတီက ပြင်ဖို့လိုတယ်တဲ့။ အောင်မလေး ဒေါ်နယ်ထရန့်သာ သမ္မတဖြစ်လို့ကတော့ နိုင်ငံပြောင်းကြမယ်တဲ့။ နိုင်ငံရေးစိတ်မဝင်စားတဲ့ ဝိုင်းဆီကနေ ဒီစကားကြားရတော့ အံ့သြမိတယ်။ ဘာကိုပြသလဲဆိုတော့ ဒီနှစ်အမေရိကန် သမ္မတရွှေးကောက်ပွဲက လူပြောများ၊ စိတ်ဝင်စားမှုများတယ်။ နိုင်ငံရေးစိတ်မဝင်စားတဲ့သူဆီကတောင် နိုင်ငံရေးစကား ပြောလာတယ်ဆိုတော့။ ကိုယ်တို့ကတော့ ဒေါ်နယ်ထရန့် ပြောဆိုပြုမှုတာတွေကို မကြိုက်ဘူး။ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအတွက် ဟီလာရီက ဆောင်ရွှက်တယ်၊ အမေစုနဲ့လည်း ခင်မင်ရင်နှီးမှုရှိတော့ ဟီလာရီသာ အမေရိကန်သမ္မတဖြစ်လာခဲ့ရင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးများဖို့ရှိတယ်ဆိုပြီး ဟီလာရီကို ထောက်ခံတယ်။ ဒါ အမေရိကန်ရဲ့ သက်တမ်းအရင့်ဆုံး Dinner တွေထဲကတစ်ခုလို့ ဂျွှန်ကရှင်းပြတော့ အမေရိကန် အန်ကယ်၊ အန်တီကြီးတွေက ဝိုး ဝါး ဖြစ်ကြပေမဲ့ ဘာမှမသိတဲ့ ကိုယ်တို့ကတော့ ဓာတ်ပုံပဲရိုက်။ Dinner ဆိုတာ ၁၉၂၀ ကနေ ၁၉၄၀ လောက်အထိ အရှေ့မြောက်ပိုင်း၊ အနောက်အလယ်ပိုင်းဒေသတွေဆီမှာ ဖွင့်ခဲ့တဲ့ fast food တွေရောင်းတဲ့ စားသောက်ဆိုင်လေးပါတဲ့။ အမျိုးသားတွေ အရက်အလွန်အကျွှံသောက်ပြီး အလုပ်မလုပ်လို့ အမျိုးသမီးတွေက အရက်သေစာ သောက်စား၊ ရောင်းဝယ်မှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အစိုးရကို တိုက်တွန်းတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက် Temperance Movement ဟာ ၁၈၂၆ လောက်မှာ အားကောင်းခဲ့ပါတယ်တဲ့။

မြို့လယ်ကောင်ကို တပတ်လောက်ပတ်ပြီး နေ့လည်စာစားဖို့ နာရီဝက်အချိန်ပေးတယ်။ ဘူတာဘေးနားက ပန်းခြံမှာထိုင်ပြီး ပါလာတဲ့ ထမင်းကြော်၊ ဆန်းဒွတ်စ်၊ ပန်းသီးစား၊ ဓာတ်ပုံတွေရိုက်။ ဘူတာက အိမ်သာမှာ တန်းစီနေသူ အားလုံးက ဂျွှန်လမ်းလျှောက်အဖွဲ့ကလူတွေ။ Summit မြို့က တောင်ထိပ်မှာရှိတာတဲ့ ရထားနဲ့လာတုန်းက တောင်တက်နေတယ်လို့ မခံစားမိလိုက်ဘူး။ အရင်တုန်းက ချမ်းသာတဲ့ နယူးယောက်သားတွေက Summit မြို့လေးမှာ နွေရာသီအပူကို လာရှောင်ကြတယ်တဲ့။ ၁၉၁၀ နယူးယောက်ပန်စတေးရှင် ရထားဘူတာဖွင့်တော့ ပိုစည်ကားလားတယ်တဲ့။ နယူးယောက်ပန်စတေရှင် ရထားဘူတာက နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ပြီ အဲဒီဘူတာ ဗိသုကာဒီဇိုင်းကို သိပ်မကြိုက်ဘူး။ အမေရိကန်မှာ ကိုယ်သဘောကျတဲ့ အဆောက်အဦးတွေက ဂရမ်းစန်ထရယ်ဘူတာ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ပြီ။ ဗိသုကာလက်ရာ အင်မတန်လှတယ် တိုင်မပါဘဲ အမိုးခုံးခုံးမြင့်မြင့် လမ်းကြားလေးတွေ၊ အနိမ့်အမြင့်လမ်းတွေနဲ့ ဓာတ်ပုံတဖျပ်ဖျပ် ရိုက်နေကြတာ အမြဲတွေ့ရတယ်။ ၂၀၁၆ မတ်လတုန်းက World Trade Center နားမှာဖွင့်လိုက်တဲ့ Transportation Hub ကမ္ဘာကျော် စပိန်ဗိသုကာပညာရှင်  Santiago Calatrava ရဲ့လက်ရာ မျက်တောင်လေးတွေနဲ့တူနဲ့ Oculus ကိုလည်း သဘောကျတယ်။ ဒီဇိုင်းလက်ရာ ဆန်းသလို မှန်တွေနဲ့ဆောက်ထားတော့ အလင်းရောင်ကောင်းကောင်းရပြီး ကောင်းကင်ကြီးကို မြင်ရတာကို သဘောကျတာ။ အဲဒီမှာလည်း တိုးရစ်တွေ မနည်းမနော။ World Trade Center ဒီဇိုင်းကိုလည်း သဘောကျတယ် WTC ရဲ့ ၁၀၀ ၊ ၁၀၂ ထပ်ကနေ ကွင်း၊ စတေတန်အိုင်လန်၊ နယူးဂျာဆီ၊ မက်ဟန်တန် ပတ်ပတ်လည် ၃၆၀ ဒီဂရီ ရာသီဥတုကောင်းရင် မိုင် ၃၀ လောက်အထိမြင်ရတဲ့ One World Observatory ကိုလည်း သဘောကျတယ်။

Summit Dinner, New Jersey
Photo Credit : Google

Grand Central Terminal, New York City
Photo Credit : Google

Grand Central Terminal, New York City
Photo Credit : Google

Oculus, Beyond the Hype, Spanish architect, Santiago Calatrava's $4 billion Transportation Hub
Photo Credit : Google

inside Oculus, NYC
Photo Credit : Google

ဝါရှင်တန်ဒီစီက ကယ်ပီတန်အဆောက်အဦးကိုလည်း အင်မတန် သဘောကျတယ်။ အတော်လှပခန့်ညားတဲ့ အဆောက်အဦး ကမ္ဘာပေါ်မှာ လုံခြုံရေး အတင်းကျပ်ဆုံးနေရာထဲမှာ ပါတယ်။ Summit မြို့သားအများစုက ဝေါစတိလမ်းမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ လူချမ်းသာတွေနေတဲ့ အိမ်ဆိုတော့ အရမ်းလှတယ်။ Hallowen အချိန်ဆိုတော့ အိမ်ရှေ့မှာ သွေးသံရဲရဲအရုပ်တွေ၊ အုတ်ဂူတွေ၊ ပင့်ကူ၊ လင်းနို့အရုပ်တွေ ချိတ်ဆွဲလို့၊ တချို့အိမ်တွေဆို ခြောက်လှန့်နေတဲ့ အသံတွေပါ ဖွင့်ထားတော့ ကြောက်စရာကြီး။ ညဖက်ဆို အဲဒီအိမ်ရှေ့ တယောက်တည်း ဖြတ်ရဲမှာမဟုတ်ဘူး။ မြန်မာအယူအဆနဲ့ဆို မင်္ဂလာမရှိလို့ဆိုပြီး အိမ်မှာအဲဒီလိုဆင်ဖို့ အဖေအမေက ခွင့်ပြုမှာမဟုတ်သလို ကိုယ်ကိုတိုင်ကတည်း အိမ်ကို အဲဒီလိုမဆင်ချင်ဘူးလို့ ဝိုင်းကိုပြောတော့ ဝိုင်းက အတူတူပဲတဲ့။ အိမ်ရှေ့လမ်းထဲမှာ ဓာတ်ပုံရိုက်ဖို့ပြင်တော့ သူများပိုင်နက်မြေ မဝင်သင့်ဘူးလို့ တားတယ်။ အိမ်လေးတွေကလည်းလှ၊ သစ်ပင်တွေကလည်းလှ၊ ရာသီဥတုကလည်း သာယာတော့ အင်မတန် လမ်းလျှောက်လို့ကောင်းတယ်။ လူ ၅၀ ကျော် လူစုလူဝေးကြီးကိုတွေ့တော့ ဘယ်အဖွဲ့လဲ၊ ဘာလာလုပ်တာလဲလို့ တချို့က လှမ်းမေးကြတယ်။ ဒီအိမ်ကတော့ နယူးဂျာဆီမြို့တော်ဝန်ဟောင်း ဘယ်သူ၊ သူ့ကုမ္ဗဏီက တိရစ္ဆာန်တွေနဲ့ စမ်းသပ်ပြီးတဲ့အခါ  အဲဒီတိရစ္ဆာန်တွေကို ပစ်ထားလို့ ဒီအိမ်ရှေ့မှာ ဆန္ဒလာပြကြတယ်လို့ ဂျွှန်က ရှင်းပြတယ်။ ပန်းခြံတစ်ခုကို ဝင်လည်တယ် အင်မတန် သာယာတယ်။ နေရာတိုင်းကလှတော့ နေရာတိုင်းမှာ ဓာတ်ပုံရိုက်ချင်တယ်။ ပန်းချီပြတိုက်တစ်ခုကို ဝင်လည်မလို့ဟာ ပိတ်ထားတယ်။ နယူးယောက် upstate ဖက်က ဆိတ်တွေငှားပြီး မြက်ပေါင်းပင်တွေ ရှင်းလင်းရေးလုပ်တော့ ဆိတ်တွေကို တွေ့နိုင်တယ်လို့ ဂျွှန်  မျှော်လင့်ထားပေမဲ့ ဆိတ်တွေကို မတွေ့ခဲ့ဘူး။ ပိုးသတ်ဆေး၊ ပေါင်းသေဆေးတွေထက် ပိုထိရောက်တဲ့ ဆိတ်တွေနဲ့ ပေါင်းမြက်ရှင်းလင်းရေးကို ဗာဂျီးနီးယားပြည်နယ်ဖက် လုပ်တယ်လို့ အေဘီစီသတင်းမှာ တွေ့လိုက်ဖူးတယ်။

World Trade Center, NYC
Photo Credit : Google

US Capitol
Photo Credit : Google

၄ နာရီခွဲ ရထားကို မှီရုံလေး ဝိုင်းက လက်မှတ်ဝယ်ထားပြီးပြီဆိုတော့ လိုက်သွားနှင့်တယ်။ ကိုယ်တို့ကတော့ လက်မှတ်ဝယ်ရဦးမှာဆိုတော့ မမှီတော့ဘူး ည ၆ နာရီ ရထားနဲ့ပဲ ပြန်ရတော့တယ်။ ၅ မိုင်လောက် လမ်းလျှောက်တော့ တကိုယ်လုံး ညောင်းကိုက်နေတာပဲ ရထားပေါ်မှာ အိပ်ပျော်သွားတယ်။ Summit မြို့လေးက သာယာတယ်၊ လှပတယ်၊ ကျောင်းကောင်းတွေရှိတယ်၊ နယူးယောက်ကနေ ၁ နာရီလောက်ပဲဝေးတယ်။ ကိုယ်ဘာသာဆို Summit မြို့ကို သွားလည်ဖြစ်မှာ မဟုတ်ဘူး ဂျွှန်လမ်းလျှောက်အဖွဲ့နဲ့မှပဲ ရောက်ဖြစ်တော့တယ်။ Summit မြို့ကို လမ်းလျှောက်ထွက်ပြီးတော့မှ လူချမ်းသာအိမ်တွေနဲ့ လူလတ်တန်းစားအိမ်တွေကို ခွဲတတ်သွားတယ်။ ဝက်ဝံတောင်သွားတက်တဲ့အကြောင်း၊ ၁၀ ရက် တရားစခန်းအကြောင်း၊ လူးပက်စ်အကြောင်း၊ H1B ဗီဇာအကြောင်း၊ ကိုယ်ဖတ်နေတဲ့ စာအုပ်တွေအကြောင်း၊ ရေးစရာတွေရှိပေမဲ့ မအားတာရယ်၊ ရေးဖို့စိတ်မပါတာရယ်ကြောင့် စာတွေမရေးဖြစ်ဘူး။

စန်းထွန်း
ဖေဖေါ်ဝါရီ  ၅၊ ၂၀၁၇။