အိအိ၊ ဘ၊ ကောင်းကောင်းတို့ အုပ်စုထဲက ဝမ်းမင်ဆို တက္ကသိုလ်တက်နေစဉ် တလျှောက်လုံး အင်္ကျီ၂ထည်၊ ဘောင်းဘီ ၂ထည်ပဲ ရှိတာတဲ့။ အင်္ကျီတွေကတော့ ဈေးကြီးတဲ့ အားကစားဝတ်စုံတွေ။ သူ တက္ကသိုလ်တက်တုန်းက ဓာတ်ပုံတွေ ကြည့်ရင် ၂ထည်တည်းသော အင်္ကျီဝတ်တဲ့ မစ္စတာ ဒါဝတ် အဲလေ ဝမ်းမင်ကို တွေ့ရပါတယ်။
အခု အဆောင်မှာလည်း တရုတ်မတွေရှိတဲ့ နေရာနားက သန့်စင်ခန်းဆို ညစ်ပတ်ပါတယ်။ ရေဆွဲမချတာ၊ ညစ်ပတ်လို့ အဆောင်မှုးတွေက အမြဲ သတိပေးတာ ခံရတာပါ။ တရုတ်မတွေလည်း ကျောင်းက ထွက်သွားတော့ သန့်စင်ခန်းလည်း သန့်ရှင်းလို့။ တရုတ်မတွေရဲ့အခန်းက ရှုပ်ပွနေလေ့ ရှိပါတယ်။ ဆူနမ့်အခန်းက တို့အုပ်စုထဲမှာ အပွဆုံး။ ယန်းဇီအခန်းကို မြင်တော့မှ ဆူနမ့် အခန်းက တော်သေးတယ်။ ကျောင်းကို ရောက်တာ ၅လပဲ ရှိသေးတဲ့ ယန်းဇီက ကျောင်းမှာ ၈လ နေပြီးတဲ့ တို့တွေထက် ပစ္စည်းတွေ များပြီး ခြေချစရာ နေရာမရှိအောင် ပွနေတာပါ။ ကြွက်သိုက်လို့ တို့တွေက အတင်းဆိုလေ့ရှိပါတယ်။ မီးဖိုချောင်ဆိုရင်လည်း တရုတ်မတွေ ချက်ပြီးရင် ဘယ်တော့မှ သန့်ရှင်းလေး လုပ်လေ့မရှိပါဘူး။
လူဦးရေ နည်းပါးတဲ့ ပြည်နယ်မှာတော့ ကလေးတယောက်ထက် ပိုယူခွင့် ရှိပေမဲ့ တမိသားစု ကလေးတယောက်ပဲ ယူရတဲ့ စနစ်ကြောင့် တရုတ်တွေက တဦးတည်းသော သားသမီးတွေပါ။ နောက်ထပ် ကလေးတယောက် ယူမယ်ဆိုရင် အစိုးရကို ပိုက်ဆံအများကြီး ပေးရတာတဲ့။ တရုတ်မတွေ အများကြီး တယောက်လောက် ချိတ်လို့ ကျားချန်ကို တို့တွေက အကြံပေးပါတယ်။ ကျားချန်က ဘယ်လို ပြန်ပြောလဲဆိုတော့ ထမင်းစားဆောင်မှာ တရုတ်တွေ အတူစုထိုင်ကြရင်တောင် တရုတ်မတွေက သူတို့ကို စကားတောင် ဟဟ မပြောဘူးတဲ့။ တနိုင်ငံတည်းက မဟုတ်တဲ့အလား။ ဘိုတွေကိုမှ ချိတ်ချင်တာတဲ့။
သူပြောမှ တို့တွေ သတိထားကြည့်တော့ လားလား အမှန်ပဲဗျို့။ ဘိုတွေကို ချိတ်ထားတာက တရုတ်မတွေ။ ဂရင်းကဒ်ရအောင် ဒီနေ့ကစပြီး တရုတ်မတွေလို ဘိုတွေကိုပဲ ချိတ်တော့မယ်လို့ တို့တွေက နောက်လေ့ရှိပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံသားကနေ တခြားနိုင်ငံသား ခံယူလိုက်ရင် တရုတ်ပြည်ကို ပြန်လို့ မရတော့ပါဘူးတဲ့။ ဖိလစ်ပိုင်တွေကတော့ တခြားနိုင်ငံသား ခံယူထားတာတောင် ပတ်စ်ပို့မရှိလည်း ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံသားလို့ အစိုးရက ယူဆပြီး ကြိုက်တဲ့အချိန် ပြန်လို့ ရပါတယ်။ တခြားနိုင်ငံသား ခံယူလိုက်ရင်တောင် ကိုယ့်တိုင်းပြည်ကို မချစ်တဲ့သူလို့ မရှိပါဘူး။ ဘဝတက်လမ်းအတွက် နိုင်ငံခြားမှာ နေရင်း နိုင်ငံသား ခံယူလိုက်ကြပေမဲ့ အသက်ကြီးလာရင် ကိုယ့်မြေ ကိုယ်ရေမှာ နေချင်ကြသူချည်းပါပဲ။
ယန်းဇီက CS (Computer Science) က ဆိုရင် MBA က တရုတ်မတွေနဲ့ မိတ်ဆွေမဖွဲ့ပါဘူး။ CS အချင်းချင်းပဲ မိတ်ဖွဲ့လေ့ ရှိပါသတဲ့။ ရာမား ရယ်သံနဲ့ နှိပ်စက်လို့ အခန်းပြောင်းပြေးရတဲ့ အီရန်မ နစ်ကူးဆို စန်းထွန်းကို မိတ်မဖွဲ့ဘူး။ စန်းထွန်းက ရာမား၊ ဆူနမ်တို့အုပ်စုထဲကကိုး။
တက္ကသိုလ်အများစုက ဆရာဖြစ်အောင် ထရိန်းပေမဲ့ ရှောင်ပိုင်တက်ခဲ့တဲ့ HuBei Normal University ကတော့ ဆရာမဖြစ် မထရိန်းပါဘူး။ Normal University တွေက အမေရိကန်သာသနာပြုတွေ တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ တက္ကသိုလ်တွေ ဖြစ်လို့ပါတဲ့။ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းတွေအားလုံးက တရုတ်စာတွေမို့လို့ တရုတ်တွေက အင်္ဂလိပ်စာ အားနည်းပါတယ်။ ကျောင်းကောင်းကောင်းတက်ခဲ့တဲ့ သူတွေသာ အီးကောင်းတာပါ။
ရွှေမြန်မာတွေကတော့ ချိန်းလိုက်ရင် မြန်မာစံတော်ချိန်အတိုင်း နာရီဝက်၊ တနာရီလောက် နောက်ကျတတ်ပေမဲ့ အချိန်တိကျတဲ့ တရုတ်တွေကတော့ ၁၅ မိနစ်လောက် စောရောက်နေလေ့ရှိပါတယ်။ ကိုစိုင်းက စန်းထွန်းတို့တွေကို တကယ်ရောက်မဲ့ အချိန်ပဲချိန်းလို့ ဆူလေ့ရှိပါတယ်။ ကွန်မြူနစ်ကြောင့် တရုတ်တွေက ဘာသာမဲ့တွေပါ။ ဘာကိုမှ မယုံဘဲ သိပ္ပံပညာ၊ ပိုက်ဆံကိုသာ ယုံတာတဲ့။ ဘုံကျောင်းသွားပြီး ဘာရရင် ဘာပြန်လှုမယ်ဆိုပြီး ပူဇော်ပသပါတယ်။
တိုးတက်နေတယ်ဆိုပေမဲ့ လူဦးရေကများ အလုပ်အကိုင်က ရှားပါးနေသေးတော့ အလုပ်တခုရဖို့ ခက်သလို ရရင်လည်း အလုပ်မပြောင်းတော့ဘူးတဲ့။ နာမည်ကြီးတက္ကသိုလ်ကျောင်းဆင်းတွေကတော့ အလုပ်ကောင်းကောင်းရလေ့ ရှိပါတယ်။ အထက်တန်းအောင်မပြောနဲ့ ဘွဲ့ရတွေတောင် အလုပ်ရဖို့ ခက်တာပါ။ နေထိုင်စရိတ်ကြီးမြှင့်တဲ့ တရုတ်ပြည်မှာ လစာက ၁၀၀၀ လောက်ရရင် ၈၀၀ လောက်က စားစရိတ်၊ လမ်းစရိတ်ကုန်တာတဲ့။ နေစရိတ်မပါသေးဘူး။ လစာက ထမင်းနပ်မှန်အောင် စားရုံပါပဲ။ တခြားအပိုသုံးဖို့ မရှိပါဘူးတဲ့။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံခြားထွက်ဖို့ ကြိုးစားကြသူချည်းပါပဲ။ ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ အဆင်ပြေရင် ဘယ်သူက နိုင်ငံခြားထွက်ချင်မလဲနော်။ နိုင်ငံခြားမှာ အလုပ်လုပ်ရတာ ပင်ပန်းပါဘိ။ ဖူ့ကျန်န့်ပြည်နယ်က တရုတ်တွေ သြဇီကို တရားမဝင်နည်းနဲ့ ခိုးဝင်ကြလွန်းလို့ သြဇီဗီဇာလျှောက်လို့ ဖူ့ကျန့်ပြည်နယ်ကဆိုရင် ဗီဇာပယ်ပါသတဲ့။
တန်ခိုးထွားလာတဲ့ တရုတ်က နောက်အနှစ်၃၀ဆိုရင် အမေရိကန်နေရာကို ယူမယ်လို့ လီကွမ်ယုက ပြောထားပေမဲ့ တရုတ်မှာလည်း ပြသနာတွေပေါင်းစုံ။ မြို့ကြီးတွေကတော့ တိုးတက်လာပေမဲ့ ကျေးလက်ကတော့ မွဲတေဆဲ။ မြို့ပြနဲ့ ကျေးလက် ကွာခြားချက် နည်းသွားမှ တကယ်တိုးတက်တာပါ။ ဟောင်ကောင်လေက မသန့်ဘူးလို့ ယန်းဇီကို ပြောတော့ ယန်းဇီက တရုတ်ပြည်မကြီးမှာဆို လေက ဟောင်ကောင်ထက် ဆိုးတယ်တဲ့။ ၁၉၉၇ မှ အင်္ဂလိပ်က ဟောင်ကောင်ကို တရုတ်ဆီလွဲပေးခဲ့တာဆိုတော့ အင်္ဂလိပ်ဥပဒေက ဟောင်ကောင်မှာ အခြေတည်နေပါပြီ။ စက်ရုံတွေကလည်း ဥပဒေအတိုင်း လေထဲကို ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်တွေ လွှတ်တာပါ။ တရုတ်ပြည်မကြီးမှာတော့ အစိုးရနဲ့ ပနာရရင် ထင်တိုင်းကျဲခွင့် ရှိတာကိုး။
တရုတ်ပြည်မှာ Facebook မရှိပါဘူး။ Tiananmen Square မှာ ၁၉၈၉က နာမည်ကြီး ဘေဂျင်းတက္ကသိုလ်က တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားတွေ ဦးဆောင်ကာ ဒီမိုကရေစီ တော်လှန်ရေးတရပ် ဆင်နွှဲခဲ့ပေမဲ့ အစိုးရက ရက်ရက်စက်စက် နိမ်နင်းခဲ့တာပါ။ တရုတ်ကျောင်းသားတွေကို အဲဒီအကြောင်းမေးလိုက်ရင် ကြားသာ ကြားဖူးပြီး မသိဘူးတဲ့ဗျား။ အင်တာနက်မှာ ရှာလို့မရအောင် ဘမ်းထားတာတဲ့။ ၂၀၁၀ နိုဘယ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုပိုင်ရှင် ထောင်ဒဏ် ၁၃နှစ် ကျခံနေရတဲ့ Liu Xiaobo အကြောင်းကိုလည်း အင်တာနက်မှာ ရှာလို့မရအောင် ဘမ်းပါတယ်။ ခုလည်း The Lady ကို တရုတ်ပြည်မှာ ပြသခွင့် ပိတ်ထားပါတယ်။
စူးကျိုး၊ ကွမ်ကျိုး၊ ရှန်ဟိုင်း၊ Shenzen ဖက်ကို အလည်သွားတဲ့ ရုံးက မလေးတရုတ်မ ထိန်ထိန် ပြန်လာတော့ ဒီလို ဖောက်သည်ချပါတယ်။ ရှန်ဟိုင်း Expo မှာ ကလေးရှူးရှူးပေါက်ချင်တာကို လမ်းဘေးမှာ တည်နေတာတဲ့။ သန့်စင်ခန်း နီးနီးလေးကို။ အိမ်သာတွေကလည်း ညစ်ပတ်လို့တဲ့။ လွန်ခဲ့သော ၅နှစ်တုန်းက သန့်စင်ခန်းတွေမှာ တံခါးမရှိဘူးတဲ့။ အိမ်သာသွားရင် ထီးလေး ယူသွားရသတဲ့။ ခုတော့ အများကြီး တိုးတက်လာတာ။ အအေးထက် ဘီယာတို့၊ အရက်တို့က ဈေးပေါတော့ အရက်ကြိုက်ကြသတဲ့။ ဈေးမေးပြီး မဝယ်ရင် မျက်နှာထားတင်းလို့ နောင်များဆို တရုတ်ပြည်ခရီးဆို တာ့တာပါတဲ့။
နို့မှုန့်အတုကြာင့် ကလေးတွေ သေတဲ့အကြောင်းမေးတော့ လူမဆန်တဲ့ စီးပွားရေးသမားတွေကြောင့်တဲ့။ ပိုက်ဆံပေးလိုက်ရင် အားလုံးငြိမ်းသွားတာပဲတဲ့။ အိမ်မှာ သောက်နေတဲ့ Sun Flower ရေသန့်က မြန်မာ့အမှောင်ရဲ့ သောက်သုံးရန် မသင့်တဲ့ ရေသန့်စာရင်းထဲ ပါလာပါတယ်။ နောက်တပတ် ရေသန့်လာပို့ချိန် မေးလိုက်တော့ ပိုက်ဆံပေးလို့ အားလုံးအိုကေသွားပြီတဲ့။ ကြက်ဥအတုကတော့ တကယ်မဟုတ်ပါဘူးတဲ့။ တရုတ်တွေက နို့မှုန့်တို့၊ နို့တွေဆိုရင် နိုင်ငံခြားက တင်သွင်းတာပဲ အားပေးကြသတဲ့။ Made in China ဆို ဝှောင်ဝှောင်ရှေးကြသတဲ့။
တရုတ်ပြည်မှာ လူတိုင်းနီးပါး ဆရာဝန် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ၃လလောက် သင်တန်းတက်လိုက်ရုံနဲ့ ဆရာရမ်းကု ဖြစ်ပြီကိုး။ စီးပွားရေးတရှိန်ထိုး တိုးတက်လာတော့ ဈေးကွက်လိုအပ်ချက်အရ လေယာဉ်မောင် လိုအပ်ချက် များလာပါတယ်။ တလောက တရုတ်ပြည်တွင်းခရီးစဉ် လေယာဉ်တစီး ပျက်ကျသွားတာ ရာသီဥတုဆိုးလို့၊ လေယာဉ်စက်ချို့ယွင်းလို့ မဟုတ်ဘဲ အရည်အသွေးမပြည့်ဝတဲ့ လေယာဉ်မှုးကြောင့်ပါတဲ့။ စစ်ဆေးကြည့်တော့ စီဗွီက အတုဖြစ်နေမှန်း သိလာပါတယ်။
တယောက်ယောက် ပြသနာကြုံရင်လည်း ကူညီဖို့ ဝေးဝေးရှောင်ကြသတဲ့။ မျက်မြင်သက်သေဆို စစ်မေးလို့ မဆုံး၊ အခန့်မသင့်ရင် ဆွဲစိခံရနိုင်လို့တဲ့။ အခုတလော FaceBook မှာ ၂နှစ်အရွယ်ကလေးလေးကို ကားတစီးက တိုက်၊ လမ်းသွားလမ်းလာတဲ့သူတွေကလည်း အရေးမစိုက်တဲ့အပြင် နောက်ကားတစီးက တိုက်သွားပြန်တဲ့ ဗီဒီယို ပြန့်နေပါတယ်။ အားလုံး အုတ်အော်သောင်းနင်းဖြစ်ပြီး ရက်စက်လိုက်တာ၊ လူမဆန်လိုက်တာတို့ ဝေဖန်နေပါတယ်။
ယန်းဇီကို မေးတော့ လွန်ခဲ့တဲ့ ၃နှစ်လောက်က တရုတ်ပြည်မှာ အရမ်းနာမည်ကြီးတဲ့ ကိစ္စတခု ဖြစ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဘတ်စ်ကားပေါ်မှာ ချော်လဲနေတဲ့ အဘိုးကြီးကို အကူအညီပေးမိတဲ့ တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားခမျာ အဘိုးကြီးက ပြန်တရားစွဲလို့ လျော်ကြေးတွေ အများကြီး ပေးလိုက်ရသတဲ့။ ဒီကတည်းက ဒုက္ခရောက်နေရင် ကူညီဖို့ တွန့်ပြီး ဘာမှမဆိုင်ဆိုပြီး နေဖို့ကြိုးစားကြသတဲ့။
ကောင်းမွန်တဲ့ တရားဥပဒေဆိုတာ လူ့ကျင့်ဝတ်တွေကို မဖြစ်မနေဆောင်ရွက်အောင် တွန်းအားပေးရမဲ့အစား မှားယွင်းတဲ့ တရားသူကြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် လူတွေ ကူညီဖို့ တွန့်သွားတာ၊ နိုင်ငံခြားသားတွေ အမြင်မှာတော့ ရက်စက်လိုက်တာလို့ တွေးပေမဲ့ တရုတ်တွေက ကူညီမိရင် ဒုက္ခရောက်မှာလို့ တွေးတဲ့အခါ။ စနစ်ကြီးကို အဆိုးဆိုရမလား၊ ရိုင်းပင်းကူညီစိတ် ကင်းမဲ့တဲ့ သူတွေကို အပြစ်ဆိုရမလား။
ကျောင်းမှာ Distributed Computing( Web Application Architecture) သင်တဲ့ ဆရာ Najeeb က အီရတ်ကပါ။ တနေ့တော့ နားမလည်နိုင်ဘဲ ဇဝေဇဝါ ဖြစ်နေတဲ့ Yanzi က ဒီလို ပြောပါတယ်။
Najeeb။ ။ Why are you so tired?
Yanzi ။ ။ Because I am in period.
Najeeb။ ။ Ohhhh Ok Ok Go.
မိန်းကလေးဆို နှုတ်ဆက်ဖို့ မပြောနဲ့ စေ့စေ့တောင် မကြည့်၊ ကျောင်းတက်တဲ့ ကာလတလျှောက် အပေါင်းအသင်း မလုပ်၊ ယောကျ်ား မိန်းမ ခွဲခြားမူ ပြင်းထန်တဲ့အရှေ့အလယ်ပိုင်းက အာရပ်တွေပါ။ ကျောင်းပြီးခါနီးတော့ နှုတ်ဆက်ပါတယ်။ ဟယ်လိုတဲ့ မျက်နှာကို မကြည့်၊ မျက်စိလွှဲရင်း နှုတ်ဆက်တာ။ ဒီလို အာရပ်ကို ရာသီလာတဲ့အကြောင်း အမှန်အတိုင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း သွားပြောတော့ မပြောသင့်တဲ့အရာလို့ တွေးတဲ့ ( ဗီယက်နမ်၊ နီပေါ၊ မြန်မာ) မိုင်း၊ ဆူနမ်၊ ရာမားနဲ့ စန်းထွန်း လေးယောက်သား မပြုံးဘဲ ဝါးလုံးကွဲ ရယ်လိုက်ကြတာ။ အာရပ် ယဉ်ကျေးမှုအရ မပြောအပ်ဘူးလို့ အတော် ရှင်းပြရလိုက်ရတယ်။ နောက်ဆို ဆရာ နာဂျစ်လည်း ယန်းဇီကို Why are you so tired လို့ မေးရဲတော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ အတော်ပွင့်လင်းတဲ့ တရုတ်မ။
ဆရာမကြီ: ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်ရဲ. မိတ်ဆွေ ဂျာမန်မဟာ ဘုရားတရား ကြည်ညိုလွန်:လို့ ဘယ်ခရီးသွားသွား ဘုရားဆင်းတုတော်ကို သယ်သွားတယ်။ တနေ့တော. ဂျာမန်မ ဘုရားဆင်းတု သိမ်:ဆည်:နေတာ မြင်ရတော. ဆရာမကြီ: ဒေါ်ခင်မျိုးချစ်ခမျာ မျက်လုံးပြူ:သွားပြီ: ရင်ဘတ်ကို လက်ကလေးနဲ. အသာဖိလိုက်ရတယ်။ အပေါ်အတွင်းခံလေးနဲ. ဘုရားဆင်းတုတော်ကို ထုပ်ပိုးနေတာလေ။ မေးကြည့်တော. ဘုရားဆင်းတုတော်ဆိုတာ မသန့်တာနဲ. မထုပ်ရဘူး ဆိုလို့ သူ့မှာ ရှိတယ်.အထဲက အသန့်ဆုံး၊ အနူးညံ့ဆုံးနဲ. ထုပ်နေတာတဲ.လေ။ ဟုတ်တော.လည်: ဟုတ်သား သူ့အတွင်းခံက ပိုးသားဆိုတော. နူးညံ.တယ်လေ။ ဆရာမကြီ:က အတွင်းခံနဲ. မထုပ်ရတယ်.အကြောင်း သေသေချာချာ ရှင်းပြတော.မှ ဂျာမန်မက ပြန်ပြောရှာတယ်။ "It is culture chock." တဲ.။
အစိုးရကို မကြိုက်ပေမဲ့ နိုင်ငံကို ချစ်ကြတဲ့ တရုတ်တွေပါ။
စန်းထွန်း
အောက်တိုဘာ ၂၈၊ ၂၀၁၁။
