 |
| Yale University Library, New Haven, Connecticut |
ဂျူလှိုင် ၁၁၊ ၁၂ မှာ တစ်ညအိပ်၊ နှစ်ညခရီးခရီး ဘော်စတွန်ခရီး ထွက်ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်အိမ်ကနေ ငါးဘူတာလောက်ပဲဝေးတဲ့ ဖလပ်ရှင်းမှာ မနက် ၈ နာရီခွဲဆုံ၊ ရှယ်တယ်နဲ့ တရုတ်တန်းကိုသွား၊ တိုးဂိုက်ဆီမှာ ချက်ကင်ဝင်၊ ၉ နာရီလောက်မှာ နယူးယောက်ကနေ ထွက်ခွာပါတယ်။ တိုးဂိုက်နာမည်က Dragon ဟင် ... တိုးဂိုက်လေးက ငယ်ငယ်လေးပါလား ခန္ဓာကိုယ်ဆိုဒ်ကြောင့် နေပါလိမ့်မယ်။ ပထမဆုံးသွားရောက် လည်ပတ်မဲ့နေရာကတော့ နယူးယောက်ရဲ့ အရှေ့မြောက်စူးစူး မိုင် ၈၀၊ ၂ နာရီသာသာမောင်းရတဲ့ Connecticut ကွန်နပ်တီကပ်ပြည်နယ် New Haven နယူးဟေဗင်မြို့က နာမည်ကျော် Yale University ယေးလ်တက္ကသိုလ်။ အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း ဂျော့ဒဘလူဘုရှ်ချ်၊ ဘီလ်ကလင်တန်၊ ဟီလာရီကလင်တန်တို့ တက်ခဲ့တဲ့ကျောင်းပေါ့။ ယေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းသူမလေးက တိုးဂိုက်အဖြစ် ကျောင်းကိုလိုက်ပြမှာပါ။ တိုးဂိုက်မလေးက ထက်မြက်ပြီး ပရော်ဖက်ရှင်နယ်ဆန်တယ်လို့ သူထင်တယ်။ တဖ်စ်ပေးနိုင်ပါတယ် ကျောင်းသားတွေအတွက် မုန့်ဖိုးအနေနဲ့ပေါ့လို့ တိုးဂိုက်က မှာတယ်။ တိုးဂိုက်မလေးက ငယ်ငယ်ချောချောလေး အင်္ဂလိပ်လိုရော၊ တရုတ်လိုရော ရှင်းပြပါတယ်။ သူ့အလုပ်ကို ကျွှမ်းကျွှမ်းကျင်ကျင် တိတိကျကျ ပရော်ဖက်ရှင်နယ်ဆန်ဆန် အကောင်းဆုံးလုပ်သွားတယ်။
 |
| Breakers Mansion, Newport, Rode Island |
ယေးတက္ကသိုလ်ကို ၁၇၀၁ ခုနှစ်မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး တတိယသက်တမ်း အရှည်ကြာဆုံးကျောင်းပါ။ ၁၇၁၈ ခုနှစ်မှာ အလှုရှင် ဗြိတိသျှအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ဗဏီရဲ့ မြို့တော်ဝန် Elihu Yale ကိုအစွဲပြုပြီး ယေးလ်ယူနီဗာစတီလို့ နာမည်ပေးခဲ့တာတဲ့။ တက္ကသိုလ်နာမည် ပြောင်းတဲ့အချိန် အလှုရှင်က အင်္ဂလန်ရောက်နေလို့ သိတောင်မသိဘူးတဲ့။ တိုးဂိုက်က အဆောက်အဦးတွေရဲ့ ရာဇဝင်ကို ရှင်းပြပါတယ်။ တရုတ်လိုရှင်းပြနေတဲ့အချိန်ဆို ဓာတ်ပုံပြေးရိုက်၊ အင်္ဂလိပ်လိုရှင်းပြချိန်မှာ နားထောင်၊ အဖေ့တို့ကို ပြန်ရှင်းပြ။ အဆောက်အဦးတွေက ရှေးဟောင်းအဆောက်အဦးတွေ အင်မတန်ခန့်ညားတယ်။ အရင်က ဘုရားရှိခိုးကျောင်း ခုတော့စာကြည့်တိုက် အောက်ထပ်မှာ။ စာအုပ်တွေ သိန်းသန်းချီ ရှိတယ်တဲ့။ ဘုရားရှိခိုးကျောင်းရှေ့က ရေပန်းလေးက ယေးလ်တက္ကသိုလ်ကျောင်းထွက် အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ကို ဂုဏ်ပြုထားတာတဲ့။ ယေးတက္ကသိုလ်ဝင်းထဲမှာရှိတဲ့ ရုပ်ထုတစ်ခုမှာ ထူးခြားချက်တစ်ခုရှိတယ် ရှာကြည့်ပါတဲ့။ ရှာကြည့်တော့ မတွေ့ဘူး ရိုးရိုးသာမန်ရုပ်ထုပါပဲ။ သူ့လက်ကောက်ဝတ်မှာ သံကြိုးခတ်ထားတယ်တဲ့။ သြော် ... ဟုတ်သား။ သူက နေသန်ဟေလ် Nanthan Hale ။ အမေရိကန်တော်လှန်ရေးစစ်ပွဲတုန်းက Continental Army ဖက်က အမေရိကန်စစ်သား။ ပထမဆုံးအမေရိကန်စပိုင်လို့ ယူဆကြတယ်။ နယူးယောက်စီးတီးဆီက ထောက်လှမ်းရေးသတင်းတွေ စုဆောင်းဖို့ ဗော်လန်တီယာလုပ်ခဲ့တာ။ ဗြိတိသျှတွေ သူ့ကိုဖမ်းမိပြီး ကြိုးပေးမသတ်ခင် သူနောက်ဆုံးပြောခဲ့တဲ့စကားက "I only regret that I have but one life to loose for my country" တဲ့။
 |
| Breakers Mansion, Newport, Rode Island |
အမေရိကန်တွေက သူ့ကို သူရဲကောင်းလို့ သတ်မှတ်ထားတယ်။ စီအိုင်အေက ရုပ်တုကို လာတောင်းပေမဲ့ ယေးတက္ကသိုလ်က မပေးဘူးတဲ့။ ခုထိတိုင် ယေးလ်တက္ကသိုလ်ဝင်းထဲမှာ ရှိလေရဲ့။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်ပေါင်း သုံးရာလောက်ကဆိုတော့ ဓာတ်ပုံတွေဘာတွေ ဘယ်ရှိပါ့မလဲ။ နေသန်ဟေးလ်ရုပ်ထု ထုတော့မယ်ဆိုတော့ တက္ကသိုလ် Year Book ဓာတ်ပုံတွေထဲက ရုပ်ခပ်ဖြောင့်ဖြောင့်တစ်ယောက်ကို ရွေးချယ်ပြီး ထုထားတာတဲ့။ အဖေ တက္ကသိုလ်ကြီးက မခမ်းနားဘူးလား အင်း ခမ်းနားတယ်။ ဒီလိုတက္ကသိုလ်မျိုးမှာ ဘွဲ့ယူချင်တာ ခုတော့ မယူနိုင်တော့ဘူး အဖေ့မြေးလက်ထက်မှ တက်ယူပေါ့လို့ပြောတော့ အဖေက ပြုံးတယ်။ ကိုယ့်သားသမီး၊ တူ၊ တူမတွေက ယေးတက္ကသိုလ် တက်ရလောက်အောင် ထူးချွှန်ဦးမှ၊ အဖေကလည်း အသက်ရှည်ဦးမှ။ စုရပ်ဆီပြန်ရောက်တော့ တိုးဂိုက်မလေးကို တဖ်စ်ပေးချင်ပေမဲ့ သူများတွေမပေးတော့ မပေးဖြစ်ဘူး။ ဒုတိယသွားရောက်တဲ့နေရာကတော့ မိုင် ၁၀၀၊ ၂ နာရီအဝေးက ရုဒ်အိုင်လန် Rode Island ပြည်နယ်ထဲက နယူပို့ New Port မြို့ဆီက Breakers Mansion ပါ။ နေ့လည်စာကိုတော့ Fast Food ဆိုင်မှာစားရတယ်။ ယူလာတဲ့ခေါက်ဆွဲခြောက်ဘူးကို Convenient Store က ရေနွေးထည့်ပြီးပြုတ်၊ မက်ဒေါနယ်ကနေ Lobster Roll ၊ Mac Chicken Burger ဝယ်စားပေမဲ့ အဖေတို့က ပေါင်မုန့်ထက် ခေါက်ဆွဲပြုတ်ကို ပိုကြိုက်တယ်။ ရုဒ်အိုင်လန်ပြည်နယ်ထဲ ဝင်လိုက်တာနဲ့ ရွက်လှေတွေ အများကြီးတွေ့ရတယ်။ သူဋ္ဌေးတွေ အပန်းဖြေတဲ့ပြည်နယ် ဆိုပါတော့ ဘော်စတွန်နဲ့တူတယ်။ အိမ်ကို တကူးတက သွားကြည့်ရအောင် အဲဒီအိမ်က ဘာများထူးခြားပါလိမ့်။
 |
| Harvard University, Cambridge, Massachusetts |
ဓာတ်ပုံရိုက်ခွင့် မရှိပါဘူး။ သတ်မှတ်ထားတဲ့ လမ်းကြောင်းအတိုင်းလိုက်ကြည့် အင်္ဂလိပ်၊ တရုတ်လို ရှင်းပြတဲ့ ဝေါ်ကီတော်ကီလေးကို နားထောင်၊ သိချင်တဲ့အရာတွေဆို ချိတ်ဆွဲထားတဲ့ နံပါတ်တွေကိုကြည့်ပြီး ဝေါ်ကီတော်ကီက နံပါတ်တွေကို ရိုက်ထည့်လိုက်ရင် ရှင်းပြပေးတဲ့အသံ ထွက်လာတယ်။ အိမ်ကြီးက တကယ်ခမ်းနားတယ်။ ပင်လယ်ကမ်းခြေဘေးနားမှာ ပန်းခြံလည်းရှိတယ်။ နောက်သွားရောက်လည်ပတ်မဲ့ နေရာကတော့ နယူပို့မြို့ကနေ မြောက်ဖက်စူးစူး မိုင် ၈၀၊ ၂ နာရီသာသာ မောင်းရတဲ့ မန်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် ဘော်စတွန်မြို့ပါ။ ဘော်စတွန်ဆိုရင် ဟားဗတ်၊ အမ်အိုင်တီတို့လို နာမည်ကြီးတက္ကသိုလ်တွေ ရှိတဲ့မြို့လို့ သိကြမှာပါ။ ၁၆၃၆ ခုနှစ်မှာ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ်ကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်ရဲ့ သက်တမ်းအရှည်ကြာဆုံး တက္ကသိုလ်တစ်ခု။ ကမ္ဘာ့နာမည်ကြီး တက္ကသိုလ်တွေထဲမှာ ပါဝင်ပါတယ်။ Love Story in Harvard ကိုရီးယားရုပ်ရှင် ကြည့်ပြီးကတည်းက ဟားဗတ်ကို ရောက်ဖူးချင်နေခဲ့တာ။ ဘော်စတွန်မြို့မှာ ရှိတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဘော်စတွန်မြို့တဖက်ကမ်းက ကိန်းဘရချ်မြို့ Cambridge မှာ ရှိတာပါ။ မြို့လယ်ကောင်မှာ ကားပါကင်နေရာခက်တော့ သင့်တော်တဲ့နေရာမှာ ချပေးပြီး ဟားဗတ်ဆီ လမ်းလျှောက်ကြပါတယ်။ ဂျွှန်ဟားဗတ်ရုပ်တုရဲ့ ခြေထောက်ကို ကိုင်ပြီးတော့မှ ဓာတ်ပုံမရိုက်ရင် ဟားဗတ်ရောက်တယ်လို့ ဘယ်ဆိုနိုင်ပါ့မလဲ။
 |
| John Harvard statue, Harvard University |
တိုးဂိုက်က Harry Elkins Widener Memorial Library ကို ညွှန်ပြပြီး ဒီစာကြည့်တိုက်အကြောင်း သိလားလို့မေးတယ်။ ခေါင်းခါပြတော့ ဒီစာကြည့်တိုက်က ၁၉ ၁၂ တိုင်တန်းနစ်သင်္ဘောမြှပ်တုန်းက သေဆုံးသွားတဲ့ ဟားဗတ်ကျောင်းထွက် သားဖြစ်သူအတွက် သူ့အမေက တည်ဆောက်ခဲ့တာတဲ့။ စာအုပ် ၃.၅ သန်း ရှိတယ်။ နောက်သွားရောက်လည်ပတ်တဲ့ နေရာကတော့ အမ်အိုင်တီလို့ ခေါ်ကြတဲ့ မန်ဆာချူးဆက်နည်းပညာတတက္ကသိုလ်ပါ။ တက္ကသိုလ်မိန်း အဆောက်အဦးရှေ့မှာ ဓာတ်ပုံရိုက်၊ ရှေ့ကပန်းခြံမှာထိုင်၊ အံမယ် ... တရုတ်တွေက Falun Gong ဖာလွန်းကုန်းအကြောင်း စာရွက်တွေ၊ ဗွီဒီယိုနဲ့ ရှင်းပြနေတယ်။ ယူတာ့ပြည်နယ် စတိတ်ကယ်ပီတယ် အဆောက်အဦးရှေ့မှာလည်း တွေ့ဖူးတယ်။ ညနေစာစားဖို့အသွား Trinitiy Church ကိုဝင်ဖို့ စီစဉ်ထားပေမဲ့ ကားပါကင်နေရာ မရလို့ မဝင်တော့ဘူး။ အောက်မက်ဟန်တန်မှာရှိတဲ့ Trinity Church အတိုင်းပါပဲတဲ့။ ခုရောက်နေတဲ့နေရာ လမ်းမတလျှောက်က ဘော်စတွန်မာရသွန်ကျင်းပတဲ့နေရာ။ ၂၀၁၃ တုန်းက ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ဘော်စတွန်မာရသွန် ဗုံးပေါက်ကွဲတာ ဒီလမ်းမကြီးမှာတဲ့။ ညနေစာကို တရုတ်တန်းက တရုတ်ဆိုင်မှာ သွားစားကြတယ်။ အိန္ဒိယမိသားစုကတော့ တိုးအဖွဲ့နဲ့ မလိုက်ဘူး သူတို့ဘာသာ သွားစားတယ်။ မိသားစုစတိုင် ကိုယ်တို့က နံပါတ်တစ်စားပွဲဝိုင်း ၉ ယောက် ဒီညနေစာက တိုးခမှာပါပြီးသား။ ကိုယ်တို့ဘေးမှာက အင်ဒိုနီးရှား သားအမိသားအဖ သုံးယောက်၊ ကိုယ့်ဘေးမှာထိုင်တဲ့ တရုတ်မနဲ့ သူ့အဖွဲ့နှစ်ယောက်။
 |
| Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, MA |
အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကိုဝီက တော်လား၊ ကောင်းလားလို့မေးတော့ သူကတော့ ကောင်းပါရဲ့ သူ့အစိုးရအဖွဲ့က အရင်လူတွေ အတိုင်းပါတဲ့။ လော့စတာလာချတော့ ဓာတ်ပုံတွေ ရိုက်ကြတယ်။ အခွံကများများ အသားကနည်းနည်း။ တခြားဟင်းတွေကတော့ ကြက်ကြော်၊ ပဲသီးကြော်၊ soup ၊ တိုဖူးကြော် တအားမချိုတော့ စားကောင်းသား။ အဖေက သမီးရေ မနက်ဖြန်နေ့လည်ကျရင် Fast Food ပဲ စားရမယ်ထင်တယ်။ သူတို့ကို ခွင့်တောင်းပြီး ဟင်းကျန်တာတွေထည့်၊ ထမင်းဝယ်သွားရအောင်တဲ့။ ကြည့် ထမင်းမစားရမှာစိုးလို့ဖြစ်နေတာ။ ထမင်းဝိုင်းက အင်ဒိုနီးရှား၊ တရုတ်တွေကို ခွင့်တောင်းတော့ အိုကေ၊ သူတို့ကတောင် ကူထည့်ပေးတယ်။ ထမင်းတစ်ဘူး ၂ ကျပ် ဝယ်လိုက်တယ်။ ဘော်စတွန်ကနေ မြောက်ဖက်စူးစူး မိုင် ၄၅၊ ၁ နာရီသာသာ မောင်းရတဲ့ နယူးဟမ်ရှိုင်းယား New Hampshire ပြည်နယ် Nashua မြို့က Radisson ဟိုတယ်မှာ ညအိပ်ပါတယ်။ မိန်း Maine ပြည်နယ် Acadia National Park အခေဒီးယားအမျိုးသားဥယျာဉ်ကို သွားတုန်းကလည်း ဒီဟိုတယ်မှာ တည်းတာပါပဲ။ ဟိုတယ်တံခါးက ဖွင့်မရလို့ ဘေးနားကအခန်းမှာကျတဲ့ တိုးခရီးသည်အန်ကယ်ကြီးက ကူညီဖွင့်ပေးတယ် ဒါလည်း မပွင့်ဘူး။ အောက်ထပ်ကိုဆင်း ကဒ်အသစ်လဲ၊ အဲဒါလည်း ဖွင့်မရ။ ဟိုတယ်ဝန်ထမ်းလို့ ထင်ရတဲ့သူကို အကူအညီတောင်းတော့မှ ပွင့်သွားလေရဲ့။
 |
| Lobster |
 |
| Radisson Hotel, Nashua, New Hampshire |
နောက်နေ့မှာ ဘော်စတွန်ဟာဘားခရူစီး၊ နယူးအင်္ဂလန် ရေသတ္တဝါပြတိုက်၊ ကွင်စီမားကတ်ကို သွားလည်တဲ့အကြောင်းတွေကတော့ နောက်ပို့စ်မှပဲ တင်ပါတော့တယ်။ ဒီနေ့ နယူးယောက်မှာ ရာစုနှစ်အတွင်း အဆိုးရွာဆုံးနှင်းမုန်တိုင်းလို့ ပြောကြတဲ့ နှင်းမုန်တိုင်းတိုက်တာ နှင်းထုက ၁ ပေကျော်တယ်။ ကိုယ်ကြုံဖူးတဲ့ နှင်းမုန်တိုင်းထဲမှာ ဒီနှင်းမုန်တိုင်းက တော်တော်ပြင်းတယ်။ ဒီနှစ်ဆောင်း စံချိန်တင်ရလောက်အောင် ပူလှချည်ရဲ့၊ နှင်းဆိုတာတောင် မမြင်ရသေးဘူးလို့ ပြောနေကြတာ လာမဲ့လာတော့လည်း နှင်းထုက စံချိန်တင်တယ်။ အောက်ထပ်မှာ ကလေးတွေ နှင်းတွေနဲ့ ဆော့ကစားတဲ့ အသံတွေကြားရတော့ နှင်းတွေကို ဓာတ်ပုံရိုက်ချင်မိသား။ နည်းနည်းလေး အေးတာနဲ့ နှာရည်တွေ ကျတတ်တော့ အအေးမိသွားတော့မှ ဒုက္ခ။ ရာသီဥတုက အေးလွန်းတော့ နွေးနွေးထွေးထွေးဝတ် စောင်ပုံအောက်မှာဝပ်ပြီး ရေနွေးကြမ်းလေးသောက်လိုက်၊ စာဖတ်လိုက်၊ မုန့်တွေစားလိုက်နဲ့ Be safe ၊ keep warm နေပါတယ်။
စန်းထွန်း
ဇန်နဝါရီ ၂၃၊ ၂၀၁၆။
